Zaman ve Anlatı 4 – Anlatılan (öykülenen) Zaman

Fransız felsefecisi ve yorumbilimcisi Paul Ricœur’ün (1913-2005) anlatı yorumbilimi alanındaki başyapıtı Zaman ve Anlatı Türkçe’de dört cilt olarak yayımlandı.

Birinci cilt (Zaman-Olayörgüsü-Üçlü Mimesis) 2007’de, ikinci cilt (Tarih ve Anlatı) 2009’da, üçüncü cilt ise (Kurmaca Anlatıda Zamanın Biçimlenişi) 2012’de yayımlanmıştı.

Anlatılan (Öykülenen) Zaman altbaşlığını taşıyan bu son cilt iki bölümden oluşuyor: ‘‘Zamansallığın Aporetiği’’ ve ‘‘Anlatının Poetikası: Tarih, Kurmaca, Zaman’’.

Paul Ricœur Anlatılan (Öykülenen) Zaman’ın ilk bölümünde Husserl, Kant, Heidegger ve Hegel gibi felsefeciler üzerinden zamanın varoluşsallığını ve fenomenolojisini kendine özgü yorumbilimsel kazı işlemine tutuyor. İkinci bölümde ise zamanın bıraktığı yazılı/anlatısal izler üzerinden metnin dünyası ile gerçek dünya, tarih ile kurmaca arasındaki ilişkileri inceliyor.
Zaman ve Anlatı zamanımızın en etkileyici yapıtlarından biri…

"Zaman ve Anlatı"nın dördüncü bölümü araştırmamızı yönlendiren varsayımın mümkün olduğunca eksiksiz bir açıklamasını yapmayı hedefliyor. Söz konusu varsayım şöyle dile getirilebilir: Anlatı biçimlerinin her birinde yürütülen düşünme faaliyeti zamana ilişkin deneyimin yeniden-biçimlendirilişinde tamamlanır.

Anlatı, eylem ve yaşam düzlemleri arasındaki üçlü mimetik ilişkiye dair şemamız uyarınca, bu yeniden-biçimlendirme yetisi mimesis’in üçüncü ve son anına denk gelir.

Bu dördüncü bölüm iki altbölümden oluşuyor. İlk altbölüm yeniden-biçimlendirme yetisini, göreceliliğini sağlayan zamansallığın aporetiğiyle [aporétique de la temporalité] ilişkilendirmeyi amaçlıyor. Bu anlayış, Augustinus’un metnini okuduğumuz sırada kısaca değinilen bir yargıyı, yani her ne kadar ilkesel açıdan hiçbir apori tarafından oluşturulamayacağı ileri sürülse de, aporiden bütünüyle sıyrılmış hiçbir zamansallık fenomenolojisi yoktur yargısını genelleştirmektedir.