Felsefe El Kitabı

“Felsefe, yeni gerçeklere açık olan, onları irdeleyen ve eleştiren; her konuyu kökünden ele alarak aydınlığa kavuşturmak isteyen derinlemesine düşüncenin çabasıdır. Başka bir deyişle, varlığın tümü gibi, felsefenin bulguları ve açıklamaları da sürekli olarak ortaya çıkan, değişikliğe uğrayan, bir bölümü ortadan kalkan ve bir bölümü bir başka biçimde varlığını sürdüren şeylerdir. Ama bütün bu değişmenin altında, süregelen ve kalan bir şey de vardır. Bu kalan şey, son sözü söylediklerini ileri süren çeşitli felsefe sistemlerini yaratarak ilerleyen ve sürekli bir eleştiriyle, kendi kendini daha fazla açıklığa ve bilince kavuşturan insan düşüncesidir; bilgileri, yaratıları, umutları, özlemleri üzerinde sürekli olarak derinleşen insanoğlunun düşünsel çabasıdır.”

1. “Felsefe” sözcüğünün kaynağı  ve anlamı nedir?

“Felsefe” sözcüğü, eski Yunancadan Arapçaya ve bu dilden Türkçeye geçmiştir. Sözcüğün Yunanca  aslı philosophia dır ve iki ayrı sözcükten oluşur: Philia,  “sevgi” anlamına gelir; sophia ise, “bilgelik” ya da genel olarak “bilgi” demektir. Öyleyse, philosophia, bilgi ve bilgelik sevgisi, aşkı anlamına geliyor. Philosophos (filozof) da, “bilgeliği seven”, “bilgiyi arayan ve ona ulaşmak isteyen kişi”dir.

Eski Yunanca sophia sözcüğünün,  yalnızca  kuru ve soyut bilgi anlamına değil, akıllıca  davranmak,  aşırılıklardan kaçınmak, kendine egemen olmak  ve kötü durumlara göğüs germeyi bilmek  anlamına geldiğini de özellikle belirtmeliyiz.  Demek ki filozof, yaşamın anlamını bulmaya ve bu anlama uygun biçimde yaşamaya çalışan kimsedir. Felsefenin amacı da yalnızca kuramsal (teorik) bilgi elde etmek ve vermek değil, ama aynı zamanda, doğru davranışlarda bulunmamızı sağlamak, ahlaklı yaşamanın yollarını öğretmektir. Eski Yunan düşüncesi, bilgi ile bilgelik; bilmek ile  yapmak (ahlak) arasında sıkı bir ilinti görüyordu. Sokrates, bundan ötürü, “kimse, bilerek kötülük yapmaz” diyordu. Demek ki felsefe sözcüğünü, başlangıçta taşıdığı anlam içinde ele alırsak, yalnızca bilmenin değil, ahlaka uygun ve  mutlu bir yaşam sürmenin de söz konusu olduğunu; felsefe denince, sağlam bilgile edinme çabası kadar, doğru, ahlaklı ve mutlu yaşama çabasının da  göz önünde  tutulduğunu kavrarız.